6.1-6.2 Εισαγωγή/Αναπαραγωγή στους μονοκύτταρους οργανισμούς & τα φυτά - Βιολογία Β' Γυμνασίου

Περίληψη

Αναπαραγωγή είναι η δημιουργία απογόνων και είναι απαραίτητη για τη συνέχιση της ζωής.

Γίνεται

Α. χωρίς ζευγάρωμα, οπότε ονομάζεται μονογονική π.χ. μικρόβια, μερικά ζώα και φυτά

Β. με ζευγάρωμα, οπότε ονομάζεται αμφιγονική π.χ. άνθρωπος

Η αμοιβάδα αναπαράγεται μονογονικά με απλή διαίρεση (διχοτόμηση). Στην αρχή διπλασιάζεται το γενετικό υλικό της αμοιβάδας και στη συνέχεια, με διαίρεση, δημιουργούνται δύο νέες όμοιες αμοιβάδες.

Το ζευγάρωμα γίνεται ανάμεσα σε άτομα διαφορετικού φύλου. Τα άτομα αυτά παράγουν εξειδικευμένα κύτταρα, τους γαμέτες. Η ένωση των γαμετών ονομάζεται γονιμοποίηση και το κύτταρο που σχηματίζεται από την ένωση αυτή ονομάζεται ζυγωτό.

Αναπαραγωγή στα φυτά

Στα φυτά η αναπαραγωγή γίνεται και με μονογονία και με αμφιγονία. Μερικά φυτά, όπως η πατάτα, μπορούν να αναπαραχθούν και με τους δύο τρόπους.

Τα ανθόφυτα, δηλαδή τα φυτά που έχουν άνθη, αναπαράγονται με αμφιγονία. Το άνθος παράγει τους γαμέτες και συνεπώς αποτελεί το αναπαραγωγικό όργανο του φυτού. Ένα άνθος μπορεί να παράγει μόνο τους αρσενικούς γαμέτες, οπότε είναι αρσενικό, ή μόνο τους θηλυκούς, οπότε είναι θηλυκό, ή και τους δύο μαζί και γι'αυτό χαρακτηρίζεται τέλειο. Το αρσενικό άνθος έχει μόνο στήμονες. Οι στήμονες αποτελούνται από το νήμα και τους ανθήρες. Στους ανθήρες βρίσκονται οι γυρεόκοκκοι, που περιέχουν τους αρσενικούς γαμέτες. Το θηλυκό άνθος έχει μόνο ύπερο. Ο ύπερος αποτελείται από το στίγμα, τον στύλο και την ωοθήκη. Στην ωοθήκη βρίσκονται οι σπερματικές βλάστες, οι οποίες περιέχουν τα ωάρια, τους θηλυκούς γαμέτες του φυτού. Το τέλειο άνθος έχει και στήμονες και ύπερο. Παράγει δηλαδή και αρσενικούς και θηλυκούς γαμέτες.

Τέλειο άνθος

                                        
 Όταν ένα φυτό έχει και αρσενικά και θηλυκά ή τέλεια άνθη χαρακτηρίζεται ως μόνοικο. Όταν τα αρσενικά και τα θηλυκά άνθη βρίσκονται σε διαφορετικά φυτά (του ίδιου είδους), τότε το φυτό χαρακτηρίζεται ως δίοικο.

Για να γίνει η γονιμοποίηση, θα πρέπει να μεταφερθούν οι γυρεόκοκκοι από τους ανθήρες στο στίγμα του υπέρου. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται επικονίαση και επιτυγχάνεται κυρίως με τη βοήθεια των εντόμων και του ανέμου. Όταν φτάσει ο γυρεόκοκκος στο στίγμα του υπέρου, τότε αναπτύσσεται μία προεκβολή, η οποία φτάνει στην ωοθήκη. Μέσα από την προεκβολή μεταφέρεται ο αρσενικός γαμέτης στη σπερματική βλάστη. Εκεί γίνεται η γονιμοποίηση, δηλαδή ο γυρεόκοκκος ενώνεται με το ωάριο, με αποτέλεσμα να σχηματίζεται το ζυγωτό (γονιμοποίηση), το οποίο θα αναπτυχθεί σε φυτικό έμβρυο. Αμέσως η ωοθήκη αρχίζει να μεταβάλλεται σχηματίζοντας τον καρπό. Στον καρπό περικλείονται ένα ή περισσότερα σπέρματα. Κάθε σπέρμα περικλείει το φυτικό έμβρυο, από το οποίο θα προκύψει το νέο φυτό.

Ερωτήσεις

1. Τι ονομάζουμε αναπαραγωγή και ποιος ο σκοπός της;

2. Ποια η διαφορά μεταξύ μονογονικής και αμφιγονικής αναπαραγωγής; Να 

αναφερθούν παραδείγματα οργανισμών όπου παρατηρείται το κάθε είδος αναπαραγωγής.

3. Πώς αναπαράγεται η αμοιβάδα;

4. Τι είναι γονιμοποίηση και τι ζυγωτό;

5. Ποιο είναι το αναπαραγωγικό όργανο στα ανθόφυτα;

6. Ποια άνθη ονομάζουμε τέλεια, θηλυκά, αρσενικά;

7. Να περιγράψετε το θηλυκό αναπαραγωγικό σύστημα του άνθους.

8. Να περιγράψετε το αρσενικό αναπαραγωγικό σύστημα του άνθους.

9. Ποια φυτά ονομάζουμε μόνοικα και ποια δίοικα;

10. Τι είναι επικονίαση και πώς επιτυγχάνεται; Γίνεται πριν ή μετά τη γονιμοποίηση;