Μάθημα 12: Γεωγραφία Β' Γυμνασίου

Οι θάλασσες που βρέχουν την Ευρώπη μπορούν να διακριθούν σε δύο κατηγορίες: στις βαθιές θάλασσες π.χ. Μεσόγειος, Μαύρη θάλασσα, οι οποίες δημιουργήθηκαν από τη γεωτεκτονική δραστηριότητα, και στις αβαθείς θάλασσες π.χ. Αδριατική, Βαλτική, Βόρεια θάλασσα, Μάγχη κ.ά., οι οποίες δημιουργήθηκαν όταν έλιωσαν οι πάγοι και τα νερά κάλυψαν μεγάλες περιοχές, που έως τότε ήταν ξηρά.  

H Ευρώπη βρέχεται βόρεια από τον Αρκτικό ωκεανό και δυτικά από τον Ατλαντικό ωκεανό. Στις βόρειες θάλασσές της ανήκουν η Μπάρεντς και η  Λευκή, που είναι παγωμένες τους πιο πολλούς μήνες του χρόνου, καθώς και η Νορβηγική, η Βόρεια, η Βαλτική και η Μάγχη. Νότια η Ευρώπη βρέχεται από τη Μεσόγειο θάλασσα, που διακρίνεται σε μικρότερες θάλασσες: Λιγυρική, Τυρηννική, Αδριατική, Ιόνιο, Αιγαίο. Στα νοτιοανατολικά βρέχεται από τη Μαύρη θάλασσα ή Εύξεινο Πόντο. Πολλές θάλασσες ενώνονται με άλλες μέσω των πορθμών.                                                                                                                                

Η Ευρώπη, εξαιτίας του ακανόνιστου σχήματος της, έχει μεγάλη ακτογραμμή (80.000 km περίπου) και έντονο οριζόντιο διαμελισμό, δηλαδή πολλά νησιά και πολλές χερσονήσους. Κανένα σημείο της δεν απέχει πάνω από 1.000 χιλιόμετρα από τη θάλασσα, ενώ ελάχιστα ευρωπαϊκά κράτη δε βρέχονται από αυτή (Μολδαβία, Λευκορωσία, Π.Γ.Δ.Μ., Σερβία, Ανδόρα, Άγ. Μαρίνος, Βατικανό, Αυστρία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Ελβετία, Λουξεμβούργο, Λίχτενστάιν). Για όλα τα παραπάνω, από τις απαρχές της ιστορίας τους οι Ευρωπαίοι στράφηκαν προς το θαλάσσιο στοιχείο. Έτσι, δεν είναι περίεργο που οι περισσότεροι ευρωπαϊκοί λαοί π.χ. Έλληνες, Άγγλοι, Ισπανοί, Πορτογάλοι, Νορβηγοί, Γερμανοί, παλαιότερα οι Βίκινγκς κ.ά. έχουν σπουδαία ναυτική παράδοση, ενώ πολλοί ήταν οι σπουδαίοι Ευρωπαίοι θαλασσοπόροι π.χ. Κολόμβος, Βάσκο ντα Γκάμα, Κουκ, Μαγγελάνος κ.ά. Επειδή το θαλάσσιο εμπόριο είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένο στην ήπειρο, μερικά από τα μεγαλύτερα λιμάνια του πλανήτη είναι ευρωπαϊκά. Το Ρότερνταμ είναι το πρώτο λιμάνι της Ευρώπης σε κίνηση εμπορευμάτων και τρίτο στον κόσμο, ενώ ο Πειραιάς είναι πολύ σημαντικό λιμάνι στη Μεσόγειο. Ο ελληνικός, ο γερμανικός και ο νορβηγικός εμπορικός στόλος είναι οι τρεις πρώτοι στόλοι της Ευρώπης με κριτήριο την πλοιοκτησία. Η αλιεία είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη ειδικά σε κράτη που βρίσκονται κοντά στον Ατλαντικό, στη Βόρεια θάλασσα και στη Βαλτική (Ισλανδία, Νορβηγία, Ηνωμένο Βασίλειο κ.ά.). Η Βόρεια θάλασσα διαθέτει μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. 

Η ρύπανση από τις ανθρώπινες δραστηριότητες όπως π.χ. τα ναυάγια των πετρελαιοφόρων και η υπεραλίευση που οδηγεί στον αφανισμό πολλά είδη θαλάσσιας πανίδας είναι δύο από τους σημαντικότερους κινδύνους για τις θάλασσες που βρέχουν την Ευρώπη. 

Και το τραγούδι της ημέρας...
http://www.youtube.com/watch?v=Tv9ANxYvj_E

Ερωτήσεις

1. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι θάλασσες που διαβρέχουν την Ευρώπη και πώς δημιουργήθηκαν;  Nα αναφέρετε από δύο παραδείγματα στην κάθε κατηγορία.
2. Από ποιους ωκεανούς και ποιες θάλασσες βρέχεται η Ευρώπη; 

3. Ποιες ευρωπαϊκές θάλασσες είναι παγωμένες τους πιο πολλούς μήνες του χρόνου;

4. Σε ποιες θάλασσες διακρίνεται η Μεσόγειος;

5. Πώς ενώνονται κάποιες θάλασσες με άλλες θάλασσες;

6. Πόσα και ποια ευρωπαϊκά κράτη δε βρέχονται από θάλασσα;

7. Να απαριθμήσετε τους λόγους για τους οποίους οι Ευρωπαίοι στράφηκαν προς το θαλάσσιο στοιχείο από τις απαρχές της ιστορίας τους.                                                               8. Ποιο είναι το πρώτο λιμάνι της Ευρώπης σε κίνηση εμπορευμάτων;

9. Τι κοιτάσματα διαθέτει η Βόρεια θάλασσα; 

10. Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι κίνδυνοι για τις θάλασσες που βρέχουν την Ευρώπη;

Καθήκοντα
1. Ασκήσεις 1, 2 σελ. 47 
2. Να βρίσκω στο χάρτη τις θάλασσες της Ευρώπης.