6.4 Αναπαραγωγή στον άνθρωπο - Βιολογία Α' Γυμνασίου

Περίληψη

Οι όρχεις αρχίζουν να παράγουν τα σπερματοζωάρια κατά την εφηβεία  (μεταξύ 12 και 15 ετών). Το όσχεο περιβάλλει και προστατεύει τους όρχεις. Επιπλέον εξασφαλίζει την κατάλληλη θερμοκρασία για την παραγωγή των σπερματοζωαρίων. Τα σπερματοζωάρια βρίσκονται μέσα σε ένα υγρό που διευκολύνει την κίνησή τους τους και τους εξασφαλίζει θρεπτικές ουσίες και οδηγούνται, μέσω του σπερματικού πόρου, από τους όρχεις στη σπερματοδόχο κύστη.  Εκεί, στο υγρό που περιέχει τα σπερματοζωάρια, προστίθενται και τα εκκρίματα του προστάτη. Έτσι σχηματίζεται το σπερματικό υγρό ή σπέρμα, που οδηγείται μέσω της ουρήθρας, που διασχίζει το πέος, προς τα έξω κατά την εκσπερμάτωση.

Ανώριμα ωάρια υπάρχουν στις ωοθήκες των κοριτσιών από τη γέννησή τους. Η ωρίμανσή  τους αρχίζει κατά την εφηβεία (μεταξύ 12 και 15 ετών). Κάθε 28 περίπου ημέρες ωριμάζει ένα ωάριο  εναλλάξ από κάθε ωοθήκη. Το ωάριο αυτό ελευθερώνεται στη σάλπιγγα κατά την ωορρηξία, που συμβαίνει περίπου τη 14η ημέρα του έμμηνου κύκλου. Παράλληλα, το ενδομήτριο (τοίχωμα μήτρας) παχαίνει, γιατί προετοιμάζεται να δεχτεί το νεαρό έμβρυο που θα προκύψει αν το ωάριο γονιμοποιηθεί.

Η είσοδος των σπερματοζωαρίων στον κόλπο της γυναίκας γίνεται με τη σεξουαλική επαφή. Κατά την εκσπερμάτωση που συμβαίνει κατά τη σεξουαλική επαφή απελευθερώνονται περίπου 200-300 εκατομμύρια σπερματοζωάρια που κινούνται προς τις σάλπιγγες με τη βοήθεια ενός μαστιγίου, για να συναντήσουν το ωάριο, όσο ακόμη βρίσκεται στη σάλπιγγα. Η ένωση του ωαρίου με το σπερματοζωάριο λέγεται γονιμοποίηση και γίνεται στις σάλπιγγες. Ένα σπερματοζωάριο γονιμοποιει το ωάριο, παρόλο που πολλές χιλιάδες σπερματοζωάρια θα καταφέρουν να το συναντήσουν. Αμέσως μετά τη γονιμοποίηση σχηματίζεται μία μεμβράνη γύρω από το γονιμοποιημένο ωάριο και εμποδίζεται η είσοδος άλλων σπερματοζωαρίων. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία του ζυγωτού, από το οποίο θα προκύψει το έμβρυο και θα γεννηθεί το παιδί. Το ζυγωτό μετά τη γονιμοποίηση αρχίζει να διαιρείται, ενώ ταυτόχρονα κινείται προς τη μήτρα. Σταδιακά σχηματίζεται μια μάζα κυττάρων, η οποία, όταν φτάσει στη μήτρα, εμφυτεύεται στο ενδομήτριο κι έτσι ξεκινά η κύηση.

                                       

Αν το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί, αποβάλλεται μέσω του κόλπου κατά την έμμηνη ρύση ή περιόδο. Μαζί με το ωάριο αποβάλλονται βλέννα, αίμα και κυτταρικά υπολείμματα και γίνεται για να επανέλθει το ενδομήτριο στην αρχική του κατάσταση. Σε περίπτωση εγκυμοσύνης η περίοδος διακόπτεται.

Ο έμμηνος κύκλος διαρκεί περίπου 28 ημέρες. Οι επιστήμονες θεωρούν ως 1η ημέρα του κύκλου την ημέρα έναρξης της περιόδου.

Στην αρχή της κύησης το έμβρυο εξασφαλίζει θρεπτικές ουσίες και οξυγόνο από τα τοιχώματα της μήτρας, που είναι πλούσια σε αιμοφόρα αγγεία. Κατόπιν σχηματίζονται ο πλακούντας και ο ομφάλιος λώρος που συνδέουν το έμβρυο με το κυκλοφορικό σύστημα της μητέρας. Το έμβρυο περιβάλλεται από τον αμνιακό σάκο που περιέχει το αμνιακό υγρό, το οποίο προστατεύει το έμβρυο από τις επιδράσεις του περιβάλλοντος. Μετά από 9 περίπου μήνες το έμβρυο παίρνει την κατάλληλη θέση και ξεκινάει ο τοκετός, δηλαδή η έξοδός του από τη μήτρα. Ο αμνιακός σάκος σπάει, αποβάλλεται το αμνιακό υγρό και με τις συσπάσεις της μήτρας το έμβρυο εξωθείται έξω από το σώμα της μητέρας του. Μετά τον τοκετό αρχίζει η παραγωγή γάλακτος από τους μαστικούς αδένες του στήθους της μητέρας.

Σε μια εγκυμοσύνη σημαντικό ρόλο για την υγεία του εμβρύου αλλά και της μητέρας παίζουν οι περιβαλλοντικοί παράγοντες π.χ. η ρύπανση της ατμόσφαιρας, τα φυτοφάρμακα, τα πρόσθετα στα τρόφιμα κλπ αλλά και ο τρόπος ζωής της μητέρας. Η έγκυος δεν πρέπει να καπνίζει, να καταναλώνει αλκοόλ και φάρμακα που δεν έχει συστήσει ο γιατρός και πρέπει να ακολουθεί ισορροπημένη διατροφή και να ασκείται.

                     
Ερωτήσεις

1. Πότε και πού ξεκινά η παραγωγή των σπερματοζωαρίων;

2. Τι είναι το όσχεο και ποιος ο ρόλος του;

3. Ποια είναι η πορεία των σπερματοζωαρίων από τη στιγμή που θα παραχθούν 

μέχρι την εκσπερμάτωση; Πόσα σπερματοζωάρια απελευθερώνονται κατά την 

εκσπερμάτωση;

4. Πότε ξεκινά η ωρίμανση των ωαρίων;

5. Τι είναι η ωορρηξία και ποια ημέρα του κύκλου συμβαίνει;
6. Πού γίνεται η συνάντηση του ωαρίου και του σπερματοζωαρίου και πώς ονομάζεται 

η ένωσή τους; Πώς ονομάζεται το πρώτο κύτταρο που σχηματίζεται από την ένωση 

αυτή; Πώς εξασφαλίζεται η είσοδος ενός μόνο σπερματοζωαρίου στο ωάριο;

7. Πότε ξεκινά η κύηση;

8. Τι είναι η έμμυνη ρύση και για ποιο λόγο γίνεται;

9. Ποιες αλλαγές υφίσταται το ενδομήτριο α) μετά την ωορρηξία β) κατά την έμμηνο ρύση;

9. Πόσες μέρες διαρκεί ο έμμηνος κύκλος και ποια μέρα ορίζεται ως η πρώτη μέρα του 

κύκλου αυτού;

10. Από πού εξασφαλίζει θρεπτικές ουσίες το έμβρυο;

11. Τι είναι το αμνιακό υγρό και ποιος ο ρόλος του;

12. Τι είναι ο τοκετός;

13. Ποιοι παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο για την υγεία του εμβρύου και της 

μητέρας και τι πρέπει να προσέχει η έγκυος;